Ngày 26/11/2008, ông Tadao Ando - kiến trúc sư nổi tiếng người Nhật Bản đã có buổi giao lưu thú vị với giáo viên và sinh viên khoa Kiến trúc và quy hoạc trường Đại học Xây dựng
Question (Q): Thưa ông Tadao Ando khi còn trẻ ông đến với kiến trúc như thế nào?
Tadao: Thời gian truớc khi đi nước ngoài tôi đã tham quan nhiều nơi ở Nhật Bản, tối thiểu ở khu vực Kansai tức là có Nara, Osaka, Kyoto. Tôi đã đi tham quan rất nhiều công trình ở đó. Trước hết tôi đọc rất nhiều sách liên quan đến nơi tôi sẽ đến và khi đến, tôi vừa dạo bộ tôi vừa ngẫm nghĩ về toà nhà này, ngôi nhà kia. Khi chúng ta dành thời gian yên tĩnh tự mình suy ngẫm giữa cái mình đọc được và những cái mình thấy trong thực tế tôi nghĩ chúng ta sẽ xây dựng được trong đầu mình những hình dung đầu tiên, những ý tưởng đầu tiên.
Cho đến đầu những năm tôi 20 tuổi và đến trước những năm tôi sang Châu Âu tôi vẫn chưa có hình dung gì về kiến trúc Châu Âu. Thực ra tôi chỉ biết mỗi tên ông Le Corbusie. Với kiến thức rất nông cạn như vậy tôi đã sang Châu Âu. Ngay cả khi sang Châu Âu nhìn những công trình nổi tiếng, tôi cũng không hiểu hết ý nghĩa triết học của nó. Có công trình lần đầu tiên, lần thứ 2 tôi nhìn tôi không hiểu, tôi xem đi xem lại 3, 4 lần đồng thời tôi đọc thêm những sách để hiểu thêm về tác phẩm đó, hoặc tôi trao đổi thêm với những nhà kiến trúc sư (KTS) về tác phẩm đó và tôi cảm thấy mình vỡ vạc dần ra. Tôi nghĩ là 1 nhà KTS Việt Nam thì ít nhất phải có kiến thức và hiểu về kiến trúc Châu Á.
Q: Thưa ông Tadao Ando, tôi muốn được nghe ý kiến của ông về việc bắt đầu một đồ án thiết kế, cách tìm ý và kết thúc đồ án như thế nào?
Tadao: Kiến trúc mà chỉ nói về ý tưởng thì không đủ. Kiến trúc khi chúng ta muốn thực hiện một đồ án thành công thì phải nói đến kinh tế, liên quan đến việc khả năng của chúng ta có thực hiện được hay không, kỹ thuật thực hiện thiết kế đó như thế nào. Vì vậy 1 thiết kế để thành hiện thực phải là tổng hợp tất cả các yếu tố đó.
Các KTS nổi tiết trên thế giới không chỉ là thời kỳ của Le Corbusie mà cả thời Platon cũng vậy, họ đều là những người trưởng thành trong thế giới của những nghề nghiệp cụ thể, không phải trong thế giới trừu tượng, họ trưởng thành trong thế giới của những người thợ. Ví dụ Picasso được coi là một thiên tài nhưng thiên tài đó không phải tự nhiên sinh ra. Ông nhận thầy của mình là Cazanne, tiếp theo học trò của Picasso là Motherwell cũng vậy, ông cũng nhận rằng Picasso là người tạo cho ông cảm hứng sáng tác. Ngay cả những hoạ sỹ như Monet chẳng hạn, ông nói rằng ông cũng chịu ảnh hưởng những bức tranh Nhật Bản. Như vậy các thiên tài hay các tác giả, nghệ sỹ vĩ đại họ không bao giờ nghĩ rằng tự các ý tưởng của họ tạo ra được các tác phẩm, họ bao giờ cũng công nhận mình kế thừa ai, họ học tập từ người khác cái gì.
Những năm tôi 20 tuổi, tôi đọc đi đọc lại các tác phẩm của Le Corbusie. Tôi không những đọc mà tôi tin vào các thiết kế của ông, tôi nghiễn ngẫm cho đến khi nào tôi hiểu được ra, điều đó làm tôi cảm thấy say mê. Vì thế tôi mong các bạn trẻ, cho dù các bạn có thể làm được nhiều thú, thì mong các bạn trước hết phải học rất nhiều, học trong quá trình lịch sử, ví dụ như lịch sử nghề nghiệp của mình, lịch sử kiến trúc chẳng hạn, học từ các vị tiền bối đi trước.
Q: Khi ông bắt đầu chuyến chu du đi các nước khác để học thì trong túi ông có bao nhiêu tiền và ông làm thế nào để duy trì chuyến đi đó?
Tadao: Câu chuyện đó diễn ra khoảng nửa thế ký trước khoảng năm 1965, thời kỳ đó tỷ giá là 1USD=390 Yên, và tôi đi chuyến du lịch một ngày tôi tiêu 5USD. Nhưng bấy giờ tôi khác bây giờ, tôi rất trẻ, tôi có thể lực, tôi cũng tràn đầy nhiệt huyết, vì vậy tôi đi bộ khoảng 10 tiếng một ngày. Lần đầu tiên tôi đến Liên Xô, đến Phần Lan và ở đó tôi nhìn thấy đêm trắng, và đã là đêm trắng thì bạn có đi bộ 15 tiếng trên đầu vẫn là mặt trời và vẫn tiếp tục đi được.
Tôi nghĩ sở trường của giới trẻ là năng lượng và cái đó giúp các bạn có thể làm được tất cả. Thật ra ở Phần Lan, khi tôi đi dạo ở Helsinki xong thì tôi nghĩ tôi mệt quá và muốn đi về Nhật Bản. Tôi lại không biết tiếng Anh. Thật ra tuổi trẻ có nhiều nhiệt huyết và niềm tin nhưng tuổi trẻ cũng thường hơi cảm giác lo lắng khi không tự tin và lúc bấy giờ tôi giống tâm trạng các bạn khi lần đầu tiên ra nước ngoài, đi xa như vậy túi thì không có tiền, tiếng Anh cũng không có, tôi có cảm giác rất lo lắng. Nhưng khi vượt qua được lo lắng thì chúng ta lại tiếp cận được hơn với ước mơ của mình. Bây giờ như tuổi của tôi thì không thấy sợ gì nữa rồi. Cũng như vậy bây giờ ở Hà Nội tôi nghe nói vật giá tăng lên, có nhiều điều khiến chúng ta lo lắng, nhưng chúng ta chiến thắng nỗi lo đó thì chúng ta sẽ rất thành công.
Q: Tôi được biết ông là một tấm gương trong phấn đấu, nỗ lực vươn lên tự học tập. Ông có thể nói cụ thể hơn lịch trình một ngày sinh hoạt của ông bây giờ và trước kia khi còn là sinh viên không?
Tadao: Một ngày bây giờ thì tuyệt vọng lắm, không làm được gì mấy. Ví dụ như đêm nay khoảng quá 12h tôi bay, 5h30 tôi về đến Nhật Bản. 9h30 tôi bắt đầu làm việc. Tôi đi công tác thế này 30 nhân viên của tôi sẽ phải ngủ gỡ, nên công việc đầu đến văn phòng là tôi gọi họ dậy. Bao giờ chẳng thế, nhân viên mà sếp đi vắng thì họ tranh thủ nghỉ ngơi. Tức là họ cũng bật máy tính, cũng ngồi nhưng thực ra casci đầu của họ là ngủ. Đến 9h30 việc đầu tiên tôi làm là kiểm tra việc này đến đâu rồi, việc kia đến đâu rồi để khuấy họ lên.
Ngày hôm sau 8h30 tôi phải đến Tokyo, có 3 hội nghị phải tham gia, khoảng 6h chiều tôi bắt đầu đi dạy ở Đại học Tokyo. 9h tôi xong, sau đó còn phải trả lời phỏng vấn. Ngày tiếp theo là thứ 7, tôi có triển lãm ở Tokyo nên khoảng 10h tôi phải có mặt. 2h chiều ở Tokyo tôi phải dự khai trương 1 trường cấp III, tôi phải trình bày bài thuyết trình trước 600 học sinh và 600 phụ huynh. Tối khoảng 8h30 tôi lên tàu và 10h – 10h30 tôi về đến Osaka. Ngày chủ nhật tôi định cho mình nghỉ ngơi một chút mà có vẻ không được, lại tiếp tục làm việc.
Thứ 2 tiếp theo tôi cùng người bạn là anh Iano lên đường sang Thụy Sĩ. 6h tôi có nhiệm vụ phải đến một công ty xây dựng lớn, sau đó tôi đến Venice, xem hiện trường nơi tôi đang thiết kế, tôi ngủ lại đây. Tiếp theo tôi lại phải đến một đại điểm gần Venice là Veneto, ở đó có trường mỹ thuật nơi tôi có công trình rất lâu rồi và tôi tiếp tục thảo luận với họ về công trình đó. Sau đó tôi còn phải gặp công ty thiết kế thời trang nổi tiếng là Armani. Sau khi thiết kế cho họ tôi dành thời gian ngắm phố xá một chút và sau đó ngày hôm sau tôi lại về Osaka. Và như vậy là xong 1 tuần. Khoảng 9h sáng thứ 7 tuần sau tôi lại có mặt ở Osaka và lúc đó chắc chắn nhân viên lại đang ngủ rồi, tôi lại phải đánh thức họ dậy. Đại thể lịch làm việc của tôi là như vậy.
Lúc tôi 20 tuổi, tôi thường dành thời gian đọc sách. Tôi dành nhiều thời gian để dạo ở khu phố cổ ở Yokohama, tôi thường hỏi ý kiến của những người ở đó, những người xung quanh hoặc các chuyên gia và tôi cảm thấy sau 10 năm tôi hiểu khu phố đó.
Q: Câu hỏi của một thầy giáo: sinh viên hiện nay chắc cả ở Nhật và Việt Nam đều lạm dụng máy tính quá nhiều. Ông có lời khuyên nào cho họ không?
Tadao: Thực ra máy tính là vấn đề thời đại mất rồi, vì vậy việc dứt học sinh ra khỏi máy tính là tùy từng em sinh viên bởi vì quyết định mình sẽ dùng thời gian cho máy tính là bao lâu và mình sẽ rời máy tính để có cuộc sống bên ngoài như thế nào thì tùy cá tính từng người. Tôi thì tôi cũng nghĩ mình là người hiện đại nhưng tôi không dùng nhiều máy tính. 2 ngày ở Hồng Kông vừa rồi và 1 ngày rưỡi ở Việt Nam tôi không liên lạc với phòng thiết kế của mình, vì không nỡ đánh thức nhân viên dậy.
Q: Làm thế nào để được nhận vào văn phòng của ông?
Tadao:Tôi không có văn phòng thiết kế ở Tokyo, tôi chỉ có ở Osaka thôi. Và thường các em học sinh học ở Đại học Tokyo vào làm thêm ở các văn phòng thiết kế, những em nào vào làm ở Osaka cũng được thì tôi nhận 2-3 em vào để làm têm. Hiện nay những người nước ngoài gồm người Colombia, Hungary, Braxin…Thường thì họ học ở Đại học Tokyo khoảng 5 năm, họ biết tiếng Nhật, tiếng Anh và một thứ tiếng nữa (vd: Tây Ban Nha). Phải nói rằng các bạn ấy học rất tốt và có thể lực. Tôi cũng có những lời nhờ của người quen cho người này người kia vào, nhưng văn phòng của tôi không phải trường học nên ai không có năng lực tôi không cho vào.
Q: Khoa Kiến trúc chúng tôi vinh dự có 4 sinh viên được nhận học bổng để thực tập ở xưởng ông, ông có thể cho biết têm về học bổng này để các em phấn đấu
Tadao: Học bổng này không phải do cá nhân tôi trao mà do tỉnh phủ Osaka trao. Khoảng 18 năm trước tôi có nhận được 1 học bổng ở Demark, với tiền học bổng đó tôi đã gửi thành một quỹ học bổng, mỗi năm quỹ đó được dùng để chia học bổng cho 15 bạn trẻ đến thực tập và thường khóa học đó khoảng 2 tháng. Tôi rất hy vọng những bạn đã nhận được học bổng này cố gắng trong 2 tháng đó nỗ lực học tập để sau này nâng cao giao lưu giữa Việt Nam và Nhật Bản. Năm nào chúng tôi cũng tổ chức thu nhận đơn để nhận học bổng, và các bạn hãy cố gắng, nỗ lực và gửi đơn về cho chúng tôi, chúng tôi sẽ chọn ra những người xứng đáng nhất để trao giải thưởng đó.
Q: Yếu tố quan trọng nhất để người Nhật sản sinh ra những người khổng lồ trong kiến trúc?
Tadao:Cái gọi là kiến trúc bao giờ cũng liên quan lớn đến nguyên liệu: gỗ, hay bê tông, sắt hay bất cứ nguyên liệu nào đó. Các nhà KTS sẽ tìm ra những nguyên liệu cụ thể cho mình. Tôi thường lựa chọn bê tông, kính, sắt, 3 nguyên liệu đó tôi cảm thấy dễ sử dụng với tôi. Vì vây cái được gọi là phong cách của tôi được tạo ra nhờ 3 nguyên liệu đó.
Ngoài ra kiến trúc liên quan đến nhà KTS, mỗi người khi có cơ hội của mình sẽ thể hiện qua thiết kế của mình tính cách, năng lực và thế giới quan của bản thân. Vì vậy tôi nghĩ khi các bạn nhận 1 thiết kế nào đó thì các bạn tập trung vào việc tư duy thể hiện ý tưởng của mình bằng ngôn ngữ thế nào cho phù hợp. Thế giới quan và tính cách của mình sẽ được thể hiện qua thiết kế đó như thế nào, nếu thực sự tập trung các bạn sẽ làm được.
Thế giới nhìn nhận về Việt Nam như thế nào không biết các bạn có biết không, nhưng theo tôi người nước ngoài thường cho rằng người Việt Nam là những người làm việc chăm chỉ, có thể lực tốt, có tinh thần quyết tâm cao. Trước kia thì người Nhật cũng được đánh giá như vậy nhưng rất tiếc gần đây người Nhật không còn được đánh giá như thế nữa. Tôi nghĩ càng ngày trên thế giới những dân tộc được đánh giá chăm chỉ, yêu lao động càng ít đi và nếu như các bạn cứ suốt ngày ôm máy tính thì có lẽ cũng mất dần khả năng lao động đó. Vì vậy tôi mong các bạn hãy cố gắng phát huy đức tính của dân tộc mình. Một đặc điểm nữa của người Việt Nam mà thế giới đang kỳ vọng vào là độ tuổi dân số trẻ đang rất cao và nếu phát huy được sức trẻ của đại đa số dân tộc Việt Nam hiện nay thì có thể nói Việt Nam có tương lai cực kỳ tươi sáng. Ngoài ra quá trình toàn cầu hóa được phổ biến, càng ngày càng lan rộng ta không cưỡng lại được nó vậy chỉ còn một cách là đối mặt với nó và đuổi kịp sự phát triển thế giới và vượt lên được nó. Ngày trước người Nhật đã từng nỗ lực như thế và đã thành công. Rất tiếc gần đây tinh thần ấy đang bị mai một dần. Có lẽ khi người ta đã đạt được rồi và vượt lên rồi thì tự nhiên mất đi cái nỗ lực chiến đấu. Khi tôi mở ti vi ở Nhật nhiều khi tôi thấy rất ngạc nhiên và buồn. Mở kênh nào lên cũng chỉ thấy các chương trình ăn uống, giải trí, pha trò cười, những cái rất hưởng thụ như vậy, và tôi thấy bất cứ kênh nào, hay chương trình nào cũng tập trung vào những cái đó. Thật là tiếc!
Thay mặt cho giáo viên và sinh viên khoa Kiến trúc và quy hoạch trường Đại học Xây dựng xin chân thành cảm ơn ông![b]
Thu Aug 04, 2011 10:56 am by Khách viếng thăm
Tiêu đề: Tadao Ando đến trường Đại học Xây dựng 
